Radyo Amatörleri arasında yaygın olarak kullanılarak adeta geleneksel bir deyim biçimine dönüşen “73” kodu, sahil haberleşme günlerinin başlangıcına kadar dayanır. 73 Telgraf sistemiyle başlayan haberleşmede yoğun olarak sayısal kodların kullanıldığı ilk zamanlarda, zihinlerde aynı fikri oluşturan değişik tanımlar, sonun veya imzanın gelmekte olduğunu gösterirdi. Fakat 73 bugün bile bunların kullanıldığını kesin olarak kanıtlayan hiçbir bilgi yoktur.
73 kodunun gerçek ve ilk kullanımı, 1857 yılının Nisan ayında telgraf haberleşmesinin ciddi boyutlarda yaygınlaşmasıyla ihtiyaç duyulan ve ilk defa basılan “The National Telegraphic Review and Operators Guide” (Uluslararası Telgrafik inceleme ve Operatör Rehberi) yayınında yer almasıyla oldu. O zamanlar da 73 kodu “Sana sevgilerimi yolluyorum” anlamına geliyordu.Yayın başarıyla devam etti ve 73 kodunun bu tanımı zihinlere iyice kazınarak kullanıldı. Bu sayısal kodun dışındaki diğer pek çok sayısal kod yine o zamanki anlamını taşımaktaysa da, 73 kodu kısa zaman içinde değişmeye başladı. 73 kodu Ulusal Telgraf Kongresinde sevgililer gününü çağrıştıran duygusallığından çıkarak, belirsiz bir kardeşlik işaretine dönüştü. Bu dönüşüm neticesinde 73 kodu, operatörler arasında bir selamlama, bir arkadaşlık kelimesi olarak bütün telgraf haberleşmelerinin sonunda kullanılır duruma geldi.1859 senesinde Western Union Company (Batı Birlik şirketi) telgraf haberleşmesinde standart olarak kullanılabilecek 92 adet hazır kalıp ortaya koydu. Telgraf haberleşmelerinde kullanılan hazır kalıpların önce listelenmesi yapıldı.Yine 92 adet hazır kalıp olarak ortaya çıkan bu liste 1 den 92’ye kadar birbirini izleyen seri numara ile sayısal olarak işaretlendi.
Telgraf haberleşme operatörleri tarafından kullanılan bu listenin 73 ncü sırasında yer alan ve “Arkadaşlık” işareti olarak tanımlanan 73 kodu yine bu operatörlerce “Selamlarımı kabul et” şekline dönüşmüştür.
1859 yılından 1900 yılına kadar 73 kodunun anlamları değişiklikler göstermeye devam etti. Dodge’ un “Telgraf Talimatnamesi”nde ise sadece “Selamlar” olarak görülmüştür.
73 kodu, 20.Yüzyıl Demiryolları ve Ticari Telgraf El Kitabında, iki anlamına da yer verilerek açıklanmaktadır. Bunlardan birisi “Sana selamlar” olurken, diğeri de kısaltmalar sözlüğünde sadece “Selamlar” olarak geçtiği vurgulanmaktadır.
Theodore A. Edison’un “Kendi Başına Telgrafı öğrenme” kitabında ise başka bir anlam alarak “Selamlarımı kabul et” şekline dönüşmüştür. 1908 yılında Dodge, El Kitabının son baskısını yayınladığında 73 koduna bugünkü anlamı olan “best regards” yani “hürmetler” anlamı verildiği görülmüştür. Bu, daha önceki anlamına geri dönüşü gösterirken, çalışmanın bir başka bölümünde ise “Selamlar” olarak geçmektedir. Bu kronolojiye göre 73 kodu,1908 yılından günümüze kadar çok belirgin bir şekilde “Hürmetler” olarak gelmekte ve çok sıcak bir anlam taşımaktadır.
Bugün Radyo Amatörleri, 73 kodunu James Reid’ in üzerinde durduğu şekliyle, operatörler arası arkadaşlık ve selamlar kelimesi olarak kullanmaktadırlar.
73 ler demek hatadır.
Amatör telsizciler olarak zaman zaman söylediğimiz bu “73’ler” aslında basit bir kısaltma ihtiyacından doğmuştur.
Mors ile haberleşeyim diye kıvranırken, çatırtı patırtı arasından duyulan bir (da da dit dit dit – dit dit dit da da) (– – . . . . . . – –) mors kodu oldukça anlaşılır bir sevgiler – saygılar nidasıdır.
“sevgili amatör telsizci arkadaşım seninle görüştüğüm için çok memnun oldum” demenin Mors Kodu ile en basit yoludur. Ancak kuru kuruya ses ile 73’ler demek aynı şey değildir.
Peki iyi güzel de vhf-uhf gibi ses ile net olarak anlaşmanın oldukça kolay olduğu ortamlarda iki lafın arasında bir kere “yetmişüçççler abicim” ya da sadece “73’ler” demenin pratik olarak ne manası olabileceği bir sürü amatör bir çok dernek yada rölede olanların kafasını kurcalamaktadır.
“Selamlar”, “sevgiler” demek sesin yayılabildiği ortamda daha insanca gelmektedir şüphesiz.
“73’ler” demenin garip bir yönü de zaten çoğul niyetler belirten bu sayının yani (73)’ün bir kere daha çoğul ek alıp “sevgilerler“, “saygılarlar” gibi bir şekilde komik bir kullanım hatası ile karşılaşmasıdır.
Havada görüşmek dileği ile yetmiş üç!
TA5AAX
GÖRKEM MERT ONUR YAVUZ